Warszawa a PRL

Po politycznym przełomie w 1989 roku Belweder stał się rezydencją prezydenta najpierw PRL, a od 1 stycznia 1990 roku Rzeczypospolitej Polskiej; rezydował tam generał Jaruzelski, a następnie Lech Wałęsa. Pałac stał się więc tradycyjnym celem antyprezydenckich demonstracji. Najbardziej dramatyczny i gwałtowny przebieg miały one wiosną 1993 roku kiedy to prawicowi manifestanci przed Belwederem spalili kukłę Wałęsy. Innym razem wzburzeni rolnicy na dziedzińcu obrzucili prezydenta gruszkami. Nic też dziwnego, że bez żalu przeniósł się do specjalnie na tę okazję wyremontowanego Pałacu Namiestnikowskiego, który od 1995 roku stał się siedzibą Głowy Państwa. […]

7 grudnia 1970 roku w Sali Kolumnowej Pałacu Namiestnikowskiego kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Willy Brandt i premier Józef Cyrankiewicz – w obecności niepotrafiącego ukryć wzruszenia Gomułki – podpisali "Układ między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków". Była to chwila prawdziwie historyczna – moment od którego stosunki między dwoma państwami zaczęły ulegać normalizacji. Jednak wtedy – w grudniu 1970 roku – uwagę światowych mediów, w bodaj jeszcze większym stopniu, przykuł gest kanclerza Brandta, który, składając wieniec pod Pomnikiem Bohaterów Getta, pochylił się i niespodziewanie przyklęknął przed nim na chwilę. Moment ten został utrwalony na wielu zdjęciach, których wszakże wówczas cenzura nie pozwoliła w Polsce opublikować, choć praktycznie od razu stały się światową sensacją. […]

Niektórych czytelników może zdziwić to, że w zaproponowanym "spacerze" po powojennej Warszawie nie uwzględniłem dwóch zabytków klasy "0" – pałaców: w Łazienkach i w Wilanowie. Otóż tak się złożyło, że nie były one areną wyjątkowych wydarzeń. Być może należałoby tylko dodać, że w Wilanowie przez szereg lat mieszkali oficjalni goście władz PRL, a wśród nich gen. Charles de Gaulle, prezydent Richard Nixon, ale także Fidel Castro czy Leonid Breżniew. Ten ostatni nie lubił zresztą Wilanowa i nawet w grudniu 1975 roku prosił "polskich towarzyszy", żeby go tylko przypadkiem tam "nie kładli".

Na pewno jeszcze wiele budowli i miejsc w Warszawie zasługiwałoby na opisanie lub choćby przypomnienie różnych wydarzeń związanych z nimi. Trudno bowiem, na przykład, zapomnieć odsłonięty 22 lipca 1951 roku a de facto zburzony 17 listopada 1989 roku pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, od nazwiska którego, na przeciąg kilkudziesięciu lat, wziął swoją nazwę plac Bankowy. W końcu lat osiemdziesiątych właśnie na "Felixplatz" – jak go ironicznie nazywali – młodzi ludzie z "Pomarańczowej Alternatywy" organizowali swoje antykomunistyczne happeningi.