Warszawskie mosty

Wyjazd z Trasy W-Z na most Śląsko-Dąbrowski (fot. Michał Pawlik)

Komunikacja wewnętrzna miasta ściśle wiąże się z mostami. Dziś w Warszawie istnieje dziewięć przepraw mostowych (siedem drogowych i dwie kolejowe). Próbowano je budować z różnym skutkiem od wieków.

Pierwszy stały most powstał tuż po śmierci króla Zygmunta Augusta w roku 1573, budowę ostatecznie jednak ukończono w 1582 roku. Most zniszczyła powódź w roku 1603. Potem korzystano jak dawniej z promów i tzw. mostów łyżwowych, czyli obecnie nazwalibyśmy je pontonowymi. Na kolejny stały most czekano aż do roku 1775, trwał, dzielnie opierając się lodom, aż zniszczył go rozkaz generała Wawrzeckiego podczas powstania kościuszkowskiego, gdy Suworow mordował Pragę.

I znowu nastała przerwa w stałym połączeniu mostowym. Dopiero w roku 1859 przystąpiono do budowy mostu Aleksandrowskiego, zwanego potem mostem Kierbedzia od nazwiska jego projektanta i twórcy. Most ukończono w roku 1863 tuż po zdławieniu powstania styczniowego. W trzy lata po jego wybudowaniu ruszył po nim tramwaj konny "kolejowy" i oczywiście od początku omnibusy. W 1882 roku jeździły po nim tramwaje konne "belgijskie" a od 1908 roku elektryczne.

Warszawskie brzegi w owym okresie połączył jeszcze most kolejowy pod Cytadelą (względy strategiczne), na dolnym poziomie znajdowała się wąska droga dla wozów i pieszych. Most po wielu problemach oddano do użytku dopiero w roku 1875. Po kilku latach powstała bliźniacza konstrukcja, także kolejowo-drogowa, obok Cytadeli. Dla komunikacji miejskiej te połączenia nie miały znaczenia, gdyż były za wąskie i nie łączyły ważnych części miasta.

Ważną inwestycją był most nazwany Mikołajewskim na cześć cara Mikołaja II, potem Poniatowskiego. Budowę rozpoczęto w 1894 roku a zakończono w przeddzień wybuchu pierwszej wojny światowej.
W sierpniu 1915 roku wycofujący się Rosjanie wysadzili dwa przęsła, zniszczyli także most kolejowy i Kierbedzia. Niemcy w pierwszym rzędzie uruchomili most pontonowy a potem prowizorycznie uzupełniono drewnem zniszczone mosty. Wysadzenie mostów spowodowało długą przerwę w komunikacji tramwajowej na Pradze oraz uszkodziło połączenia między dzielnicami.

Po odzyskaniu niepodległości odbudowa mostów trwała długo. Most Poniatowskiego, jako ostatni, odbudowano ze zniszczeń w formie sprzed pierwszej wojny, dopiero w 1927 roku. W okresie międzywojennym powstał most kolei Średnicowej z 1931 roku. Dzięki niemu pociągi elektryczne połączyły Warszawę z zielonymi miejscowościami, takimi jak Anin czy Wawer.

Wrzesień 1939 roku przyniósł kilka wyrw w asfalcie jezdni mostowych. W 1944 roku zagłady dokonali niemieccy saperzy po zajęciu Pragi przez Polaków i Rosjan, gdy w Warszawie trwało powstanie warszawskie. Nim wysadzono most Poniatowskiego z jego jezdni szybkostrzelne przeciwlotnicze działa 88 mm ostrzeliwały Starówkę.

Po wojnie pierwszym mostem był most drewniany wysoko wodny zmyty przez powódź w 1947 roku oraz most pontonowy. Odbudowa miasta zmieniła wygląd mostów nie do poznania. Na ich filarach powstały nowoczesne konstrukcje. Most Poniatowskiego tylko fragmentarycznie przypomina wyglądem formę przedwojenną. Na filarach mostu Kierbedzia wybudowano w 1949 roku most Śląsko-Dąbrowski, który wraz z Trasą W-Z usprawnił komunikację miejską a zwłaszcza tramwajową. Most pod Cytadelą odbudowano jako dwa mosty: kolejowy i drogowo-tramwajowy (Gdański). Odbudowa drugiego nastąpiła dopiero w 1958 roku. Usprawniło to wówczas połączenie odległych dzielnic szybkimi połączeniami tramwajowymi. Długo tradycyjnie czekano na nowy most. Powstał on w dobie "epoki sukcesu". Był jej symbolem jak Trasa Łazienkowska, którą spinał po obu stronach Wisły. Most Łazienkowski (gen. Zygmunta Berlinga) oddany do użytku w 1974 roku po wielu remontach służy dzielnie obok powstałego w 1981 roku mostu Toruńskiego (Grota-Roweckiego). Ten most, do niedawna bez rozjazdów, po pewnych postępach w budowie Trasy Armii Krajowej przejmuje potężny ruch kołowy z Bródna i okolic Warszawy. Na obydwu mostach królują autobusy miejskie gdyż zapomniano o wydzieleniu pasów dla tramwajów.

Remont mostu Poniatowskiego w latach 1985-1989 spowodował powstanie mostu wykonanego przez saperów w ciągu ulicy Tamka, obok pomnika warszawskiej Syrenki - most ochrzczono jej imieniem. Przed piętnastu laty został zbudowany jako objazd na czas remontu mostów: Poniatowskiego i Śląsko-Dąbrowskiego. Tymczasowy most został wyłączony z eksploatacji i rozebrany dopiero w 2000 roku, gdy oddano do użytku zbudowany tuż obok most Świętokrzyski - pierwszy wiszący most warszawski. Ta inwestycja ma poprawić warunki komunikacyjne w mieście oraz umożliwić rozwój prawobrzeżnej części stolicy (m.in. zagospodarowanie Portu Praskiego i terenów doń przyległych). Przeprawa mostem Świętokrzyskim liczy 472 m długości. Znajdują się na niej dwie dwupasmowe jezdnie po 7 metrów każda, dwumetrowy pas rozdzielający i dwa szerokie chodniki z pasem dla rowerów.

Zakończono prace nad nowym mostem na Siekierkach. Kamień węgielny pod jego budowę położono 2 marca 2000 roku a oddano do użytku 21 września 2002 roku. Most Siekierkowski również jest mostem podwieszonym. Wraz z mostem Grota-Roweckiego ma zostać włączony w ciąg wewnętrznej obwodnicy miejskiej. Wybudowanie mostu Siekierkowskiego i budowa trasy Siekierkowskiej jako części obwodnicy miejskiej wpłynie zapewne na poprawienie sytuacji komunikacyjnej w mieście i wpłynąć może na równomierny rozwój przedzielonych Wisłą części miasta.
Codziennie w pracy przy budowie mostu brało udział około 700 osób, którzy zbudowali 826 m przeprawy przez Wisłę. Dwa pylony, na których podwieszony jest most mają po 90 m wysokości i podtrzymują 48 lin.