Polski astronom, prof. Aleksander Brzeziński z Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie, znalazł się w ścisłym finale konkursu Unii Europejskiej o Nagrodę Kartezjusza 2003.

Jest to pierwszy Polak w gronie nominowanych do tego wyróżnienia - poinformowano na spotkaniu w Warszawie.

Nagroda Kartezjusza jest uznawana za jedną z najbardziej prestiżowych nagród Unii Europejskiej. W 2003 roku ubiegało się o nią 900 naukowców z całej Europy, którzy reprezentowali zespoły badawcze z różnych dziedzin nauki. Wybrano 8 zespołów, w tym grupę z udziałem prof. Brzezińskiego.

Ogłoszenie wyników konkursu nastąpi 20 listopada w Rzymie. Prof. Brzeziński i jego współpracownicy postanowili przeznaczyć ewentualną nagrodę - 1 mln euro - na stypendia dla młodych naukowców.

Prof. Brzeziński został doceniony za swój wkład w opracowanie nowego modelu do pomiaru perturbacji zachodzących w ruchu obrotowym Ziemi.

Jak tłumaczył badacz, Ziemia nie wiruje wokół własnej osi idealnie jak szkolny globus, ale - podobnie jak bąk dla dzieci - zatacza się na wszystkie strony. Te drobne ruchy noszą nazwę ruchów nutacyjnych i znacznie utrudniają astronomom, geofizykom oraz specjalistom od lotów kosmicznych dokonywanie precyzyjnych obliczeń położenia Ziemi.

Zdaniem prof. Brzezińskiego, ta wiedza jest nam potrzebna m.in. przy planowaniu wszelkich operacji wymagających wykorzystania satelitów (jak np. system nawigacji satelitarnej GPS) oraz misji kosmicznych.

"Perturbacje ruchu obrotowego Ziemi wynikają z grawitacyjnego oddziaływania ciał niebieskich - Księżyca, Słońca i planet Układu Słonecznego oraz z oddziaływania ciekłych i gazowych otoczek Ziemi, tj. atmosfery i oceanów" - tłumaczył prof. Brzeziński.

W czasie prac nad nowym, najdokładniejszym modelem opisującym perturbacje ruchu obrotowego Ziemi prof. Brzeziński zajmował się wpływem atmosfery i oceanu na te ruchy. Wynikiem współpracy międzynarodowego zespołu badaczy jest zatwierdzony przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU) model o skrótowej nazwie IAU 2000.

Jak zaznaczył profesor, najnowszy model pomoże lepiej planować misje kosmiczne wykorzystujące satelity do badania skażenia środowiska, rozmiarów pokrywy lodowej Ziemi, pola grawitacyjnego Ziemi. Może też dostarczyć wielu informacji na temat budowy wnętrza Ziemi i innych planet, np. Marsa.

dodał/a: Michał Pawlik

źródło: PAP S.A.