15 IX 1944 piątek
Wchód słońca 6.24, zachód 19.10, średnia temperatura powietrz 10 °C, lekkie zachmurzenie



Nad ranem, na czerniakowski brzeg przeprawia się patrol zwiadu 9. pp z 3. DP.

W Śródmieściu-Południe oddziały AK ponawiają próbę odbicia Szpitala św Łazarza. Powstrzymano tu silny niemiecki kontratak.

Wieczorem patrol powraca na Pragę z mjr "Kmitą", oficerem łącznikowym ppłk "Radosława".

W nocy przeprawia się na warszawski brzeg I baon 9. pp 3. DP - ok. 300 dobrze uzbrojonych żołnierzy.

Wyparcie powstańców z Sielc, linią obrony Mokotowa stała się ul. Belwederska. Obrona Czerniakowa obejmuje teren ograniczony ulicami: Ludną - Okrąg - Czerniakowską - Zagórną.

Przez cały dzień trwają silne ataki grupy gen. Rohra wspartej brygadą SS Dirlewangera na pozycje kpt. "Kryski" i ppłk "Radosława".

Wobec silnych ataków niemieckich na Czerniaków ppłk „Radosław" postanawia skoncentrować swoje oddziały bliżej brzegu Wisły by w ten sposób zabezpieczyć teren, na którym armia sowiecka mogłaby założyć przyczółek. Zgrupowanie Kedywu i oddziały „Kryski" skoncentrowały się na niewielkim obszarze ograniczonym ulicami: Okrąg, Czerniakowską i Zagórną.

Resztki "Zośki" i "Parasola" bronią terenów nad Wisłą.

Naczelny Wódz podpisuje zarządzenie o mianowaniu Komendanta Okręgu Warszawa AK, płk. dypl. Antoniego Chruściela „Montera" generałem brygady

Niemcy, wspierani lotnictwem, czołgami i bronią ciężką za wszelką cenę starają się odrzucić powstańców od linii Wisły.

----------------------

1944 wrzesień 15, Warszawa (Śródmieście Północne). -
Rozkaz komendanta głównego PAL o utworzeniu Potoczonych Sit Zbrojnych AL, PAL i KB w powstaniu warszawskim

M. p., 15.IX.1944 r.

Żołnierze Polskiej Armii Ludowej!

Z pięcioletniej walki konspiracyjnej Komendy Obrońców Polski (KOP), oddziałów dywersyjno - sabotażowych RPPS, oddziałów PLAN, z męczeńskiej krwi najlepszych synów Ojczyzny, powstała Polska Armia Ludowa, której celem walki jest Polska Ludowa.

Półtoramiesięczna otwarta walka ludu Warszawy z przytłaczającymi siłami wroga zostanie zwycięsko zakończona.
Bestia niemiecka w opętańczym szale niszczenia i mordowania bezbronnej ludności wykazała zezwierzęceniem, jakiego nie notowano dotychczas w dziejach ludzkości.
Mimo wszystko wróg nie zdołał załamać w •nas niezłomnej woli zwycięstwa.
Nad Pragą widnieją już sztandary polskie.

Chwila wyzwolenia Warszawy i Polski spod jarzma zbirów i katów germańskich jest bliska.

Zwycięska Armia Sowiecka wspólnie z wojskami polskimi dowodzonymi przez gem. Rolę-Żymierskiego, niosącymi nam wyzwolenie wkroczy do Stolicy.

Nakazem chwili jest obecnie wykazanie wysiłku woli do przetrwania i przygotowania się do dalszej rozprawy i zniszczenia zbirów hitlerowskich.

Wspólnie z oddziałami AK, AL i KB zadokumentować musimy światu, że wola niezłomna naszego zwycięstwa wspólnie z wysiłkami ZSRR doprowadzić musi do wolności i braterskiego współżycia ludów Europy, a nam zapewni wolność i niepodległość ,polityczną.

Połączone oddziały PAL, AL i KB występują obecnie pad dowództwem doświadczonego i zaprawionego w bojach żołnierza, generała dywizji Juliana Skokowskiego, który wymaga od Was, Żołnierze PAL, posłuszeństwa swym rozkazom i najwyższego wysiłku, który doprowadzi Was do zwycięstwa.

Komendant Główny PAL

Odpis, maszynopis
AWIH, 111/42/48 - 49

---------------------

Królewska 16

W piątek, 15 września, podpisano wreszcie rozkaz o przyznaniu odznaczeń i awansach dla żołnierzy 9, kompanii. W kilka godzin później na zbiórce oddziału w obecności porucznika „Romańskiego" odczytany został rozkaz nr 28 Komendy Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Krzyż Walecznych po raz pierwszy otrzymali - listę otwierały pseudonimy poległych -
podporucznik śp. „Jadźka",
strzelec śp. „Sęp",
ochotniczka śp. „Nina",
plutonowy podchorąży śp. „Kowalski",
podporucznik śp. „Nord",
ochotniczka śp. „Danka Rad".

W szeregach ożywiło się, gdy padło pierwsze nazwisko żyjącego: strzelec „Wójcik", a po nim strzelcy „Jaworzyński", „Kicia"; „Filip", sierżant „Cieniowski", ochotniczki „Łasica", „Osa", „Mila-Ocelot", „Grzymała".

„Nie wymieniono mnie, chociaż byłam podana do Krzyża Walecznych - z trudem o tamtej chwili mówiła po wielu latach ochotniczka „Soból". - Oczywiście zapytałam, dlaczego. Usłyszałam, że zostałam skreślona z dopiskiem «niemoralne prowadzenie się». Przypominam sobie tamtą noc. Wróciłam ze służby bardzo zmęczona i w wartowni przy Próżnej 14. szukałam wolnego materaca. Było ciemno. Ktoś się posunął i zrobił mi wolne miejsce. Otwierając rano oczy, ujrzałam nad sobą «Dorotę» (mówiła, że jest z zawodu nauczycielką), która uśmiechając się złośliwie, popatrzyła na mnie, na sąsiedni materac i wyszła. Dopiero teraz zauważyłam, że leżę obok tego samego chłopaka, który miał dla mnie kulę w dniu śmierci «Jadźki» i «Niny». Usiłował mnie adorować, ale ignorowałam jego zaloty i wszyscy to widzieli. Zupełny przypadek, nie wiedziałam, koło kogo się kładę, a «Dorota» to wykorzystała. Nigdy później w życiu nie zależało mi na żadnym odznaczeniu tak, jak wtedy na Krzyżu Walecznych."

Kapral „Wolski", pełniący tego dnia służbę w punkcie obserwacyjnym od Ogrodu Saskiego, zapisał w meldunku przekazanym do dowództwa kompanii: „Godz. 11'° artyleria rosyjska ostrzeliwała Powiśle na odcinku od mostu Poniatowskiego w kierunku Czerniakowa, godz. 12°° z innej części Powiśla (most Kierbedzia - most kolejowy) dochodzą odgłosy rzadkich strzałów kb i ckm".

Inne stanowisko obserwacyjne przy ulicy Grzybowskiej 3, obsadzane przez drużynę podchorążego „Osowieckiego" z 4. kompanii „Watra", meldowało: „O godz. 10 i 12 zaobserwowano biegnących Niemców po 3 na ul. Granicznej od barykady npla w kierunku pl. Żelaznej Bramy. O godz. 10 zaobserwowano samoloty sowieckie, które bombardowały w rejonie Wola. O silniejszym natężeniu bombardowania zameldowano w kierunku Wola i Powązki. Stan moralny żołnierzy bardzo dobry".

------------------------------------



Źródła:

Maciej Kledzik, "Królewska 16", Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.

Antoni Przygoński, "Udział PPR i AL w Powstaniu Warszawskim", Książka i Wiedza, Warszawa 1970

Almanach Powstańczy 1944 z kalendarzem na rok 2004, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2003

Witryna Internetowa:
http://www.whatfor.prv.pl

dodał/a: Michał Pawlik