| 2005-11-26, 09:00 Artur Zawisza |
172 lata temu (26 listopada 1833) na placu kaźni w Warszawie został stracony Artur Zawiszy Czarny (niektóre źródła podają datę 15 listopada).
Ten powszechnie mylony z rycerzem z XV wieku Zawiszą Czarnym - powstaniec, działacz narodowy, uczestnik wyprawy Zaliwskiego ur. 24 XI 1809 (wg in. źródeł w 1808) w majątku Sobota nad Bzurą.
Był synem szlachcica Jana Gwalberta Cypriana Zawiszy Czarnego, szambelana księcia warszawskiego Fryderyka Augusta i radcy departamentu warszawskiego, oraz kasztelanki Marii Karnkowskiej.
Pierwsze nauki szkolne pobierał w Piotrkowie, we wrześniu 1824 rozpoczął naukę w klasie IV szkoły wojewódzkiej w Radomiu. W latach 1826-27 kształcił się w Szkole Wojewódzkiej Kaliskiej.
Od młodych lat brał udział w manifestacjach patriotycznych i głosił hasła wolnościowe. Po ukończeniu Szkoły Wojewódzkiej w Kaliszu, w październiku 1827 zapisał się na Królewski Uniwersytet w Warszawie, gdzie studiował na Wydziale Prawa i Administracji.
Po wybuchu powstania listopadowego wszedł w skład komitetu redakcyjnego "Kuriera Polskiego" a później pracował w "Nowej Polsce".
W styczniu 1831 Artur Zawisza wstąpił do 1 Pułku Jazdy Płockiej, późniejszego 8 Pułku Ułanów. Brał udział w wielu bitwach awansując do stopnia kapitana. Kampanię zakończył w Modlinie.
Za waleczność otrzymał krzyż Virtuti Militari.
Po upadku powstania, w październiku 1831 przekroczył granicę zaboru pruskiego a w marcu 1832 podążył na emigrację do Francji. Był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, należał do loży wolnomularskiej "Trójcy Nierozdzielnej" i związku węglarskiego "Namiot Sekwany" - międzynarodowej organizacji bojowej. We Francji studiował prawo, filozofię i literaturę.
Gdy w 1832 rozpoczęły się przygotowania wyprawy partyzanckiej do Królestwa Polskiego, Artur Zawisza mianowany został przez pułkownika Józefa Zaliwskiego - organizatora wyprawy - dowódcą okręgowym w województwie mazowieckim na obwody warszawski i sochaczewski.
14 VI 1833 został ujęty ze swym kilkuosobowym oddziałem w lesie koło Krośniewic (woj. płockie) i został osadzony w dawnym klasztorze karmelitów w Warszawie.
Sąd Wojenny skazał go na śmierć przez powieszenie a egzekucja odbyła się publicznie na placu kaźni w Warszawie.
Od roku 1928 plac ten nazwany został placem Artura Zawiszy Czarnego.
Śmierć Zawiszy odbiła się szerokim echem na emigracji we Francji. W dniu śmierci miał 25 lat.
26 listopada 2004 roku odsłonięto na Hotelu Sobieskim tablicę poświęconą patronowi Placu Zawiszy
|