27 czerwca o godz. 19 zapraszamy na otwarcie wystawy

PANOPTYKON. ARCHITEKTURA I TEATR WIEZIENIA
28 czerwca - 28 sierpnia 2005

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3

Jednym z wielu paradoksów naszych czasów jest fakt, że im większymi swobodami się cieszymy, tym mniej wolni się czujemy. Być może poczucie przysługujących nam licznych praw wpływa na niewygodną świadomość ich braku czy niedopełnienia. Obecnie więzienie w wielu swoich formach: od architektonicznych systemów odosobnienia rodem z XVIII wieku (szpitale, więzienia, szkoły) po najbardziej współczesne formy elektronicznego nadzoru (radiowęzeł, monitoring sieć internetowa, chipy) staje się tematem badań naukowych i prac o tematyce społecznej i psychologicznej, dzieł sztuki i literatury. Czasem obiektem ich zainteresowania jest system (architektoniczny czy urbanistyczny), czasem jednostka – człowiek.

Na wystawie w Zachęcie przypomniane zostana zarówno osiemnastowieczne grafiki Piranesiego, w których monumentalne, pełne niekończących się, pnących do nikąd schodów, więzienia stają się symbolami chorego umysłu, jak i niezrealizowany projekt Panoptykonu Jeremy'ego Benthama; próby (modele i zdjęcia) renowacji panoptykalnego więzienia z Arnhem (Holandia) podjęte przez słynne studio OMA Rema Koolhaasa, oraz futurystyczny projekt kosmicznego (satelitarnego) Satoptykonu Jarosława Kozakiewicza. Instalacji Mony Hatoum „Quarters”, towarzyszyć będą fotografie Behrouza Mehriego „Irak dziś” przedstawiające miejskie billboardy namalowane na podstawie słynnych zdjęć z Abu Ghraib oraz fragmenty ze zdjęć filmowych nakręconych przy pracy nad pokazywanym obecnie w Wenecji filmem Artura Żmijewskiego „Powtórzenie”. Obiekt duetu Langland i Bell „Więzienie Millbank” (istniejące niegdyś dokładnie na miejscu Tate Gallery w Londynie) przypomina o podobieństwach w sposobie nadzoru i kontroli pomiędzy więzieniem a muzeum. Całość podsumowuje film Markusa Schinwalda – „Krucjata dziecięca” – będący symbolem nieudanej próby wyzwolenia, ucieczki do nikąd.

Wystawie towarzyszy ilustrowany katalog, który oprócz tekstów historycznych, socjologicznych i krytycznych zawiera m.in. po raz pierwszy przetłumaczony na język polski tekst A. Huxleya „Więzienia” napisany przez niego w 1949 roku jako wstęp do wydania grafik Piranesiego.

Koncepcja wystawy i katalogu: Hanna Wroblewska

Projekt ekspozycji: Jarosław Kozakiewicz

Wystawa zrealizowana przy wsparciu finansowym Ambasady Królestwa Niderlandów w Warszawie.

dodał/a: Witt Wilczyński

źródło: Zachęta-Narodowa Galeria Sztuki