Ten album powinien kupić każdy, kto interesuje się dziejami Warszawy. Znajdziemy w nim kilkaset znakomitych fotografii, często nigdy wcześniej niepublikowanych

W 60. rocznicę wybuchu Powstania księgarnie zalały poświęcone mu książki. Wyjątkową wśród nich pozycję zajmuje album wydawnictwa Parma Press "Warszawa, wczoraj i dziś". Dobrej jakości fotografie powstańcze, są tu jednym z kilku wątków ogromnej kolekcji zdjęć ukazujących dzieje Warszawy XX w. To jeden z najlepszych albumów o Warszawie na rynku księgarskim.

Co się stało z tymi ludźmi

Tej fotografii nie potrafię oglądać bez emocji. Dwudziestka mężczyzn na platformie ciężarówki. Jeden z nich pochyla się. Woła do niego kobieta z pieskiem. Unosi rękę do góry, jakby chciała powiedzieć: "Uważaj na siebie". Wokół stoją niemieccy żołnierze. Hełmy, karabiny na ramieniu. Ta na pozór statyczna fotografia jest zapisem niemieckich zbrodni w latach okupacji. Zdjęcie powstało z ukrycia. Co się stało z ludźmi zapakowanymi do samochodów. Trafili na Szucha? Pawiak? Wywieziono ich na roboty do Niemiec? Do obozu? Rozstrzelano w publicznej egzekucji?

Inne zdjęcie z czasów okupacji. Jakże wymowne. Kolejka w sklepie "Nur für Deutsche" Ekspedientki w białych fartuchach odważają serdelki. Jakiś Niemiec w mundurze przelicza banknoty. Za nim pani w tyrolskim kapelusiku. "Wobec ogromnych trudności aprowizacyjnych, zaopatrzenie sklepów dla wybrańców było szokująco bogate" - czytamy w albumie.

Secesyjny zawrót głowy

Wszystkie zdjęcia archiwalne w albumie pochodzą ze zbiorów Muzeum Historycznego Warszawy. Autorkami ich wyboru oraz komentarzy są Anna Kotańska i Anna Topolska. Większość fotografii dotąd znana była niemal wyłącznie muzealnikom i archiwistom.

Zajrzyjmy na nich do sklepu Fruzińskiego na Wierzbowej w roku 1901. Wnętrza więcej mówiącego o warszawskiej secesji niż niejedna książka. Ujrzymy rosyjskich żołnierzy jadących na front I wojny. Wmieszamy się w elegancki tłum na warszawskiej ulicy w latach 30, a także w kolumny uciekinierów z Warszawy we wrześniu 1939 r. Znaczą część albumy zajmują zdjęcia z Powstania, a potem zniszczenia i odbudowy miasta. Zajrzymy do kontrkulturowej kawiarni w latach 60. oraz spojrzymy na zajętą przez komunistycznych dygnitarzy trybunę honorową pod Pałacem Kultury w czasie pochodu 1 majowego. Są zdjęcia z wielkiej mszy odprawionej przez Jana Pawła II na palcu Zwycięstwa (dziś Piłsudskiego) w 1979 r., a także demonstracje w stanie wojennym.

Dokument w pocztówce

Współczesne zdjęcia znanego fotografa i zarazem wydawcy Christiana Parmy różnią od tych archiwalnych. Są nasycone intensywnymi barwami, jakby pochodziły z pocztówek. Nie dziwi to, bo wydawnictwo Parma Press w pocztówkach się specjalizuje. Ale oglądając panoramy autorstwa Chrystiana Parmy nasuwa się kolejna refleksja. Fotografie, sprzed trzech, czy dwóch lat są już dziś zdjęciami archiwalnymi. Warszawa zmienia się błyskawicznie. Jest miastem dynamicznym, choć może na co dzień tego nie zauważamy. Gdy spoglądamy na odległa panoramę miasta widzianą z mostu Siekierkowskiego to brakuje na niej, co najmniej dwóch wieżowców. Gdy z kolei oglądamy na widok centrum z górnych pięter wieżowca Daewoo zmiany sa jeszcze większe. Bo nie tylko brak kilku wieżowców, ale też zupełnie inne jest najbliższe otoczenie w rejonie Grzybowskiej i Żelaznej.

Anna Kotańska, Anna Topolska, "Warszawa wczoraj i dziś", wyd. Parma Press, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Warszawa 2004.

dodał/a: Małgorzata Pawlicka

źródło: Gazeta